Pani Mecenas, jestem rencistą i mam bardzo niską rentę. Jestem chory i renta wystarcza tylko na leki. Mój syn jest bardzo zamożny, ale nie chce mi pomagać finansowo. Czy jest możliwe, żebym dostał od niego alimenty?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, co do zasady istnieje obowiązek alimentacyjny dzieci wobec rodziców, o ile rodzice pozostają w niedostatku. Z opisanej przez Pana sytuacji wynika, iż pozostaje Pan w niedostatku, jednak fakt ten nie jest jednoznaczny z tym, że otrzyma Pan świadczenie alimentacyjne od syna.

Dziecko może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego wobec rodzica, jeżeli stan niedostatku wynika z winy uprawnionego. Oznacza to, że nie może otrzymać alimentów osoba, która może podjąć pracę, a uporczywie tego nie czyni, albo mogłaby uzyskać świadczenia z ubezpieczeń społecznych, bądź innych środków publicznych, jednak nie czyni starań żeby to zrobić. Innym przypadkiem, kiedy stan niedostatku można uznać za zawiniony przez uprawnionego jest sytuacja, gdy jest on osobą uzależnioną, a nie podejmuje leczenia. Reasumując w pierwszej kolejności uprawniony musi podjąć działania mające na celu zaspokojenie swoich potrzeb, a dopiero gdy będzie to obiektywnie niemożliwe może uzyskać alimenty.

Inną sytuacją umożliwiającą uchylenie się przed obowiązkiem alimentacyjnym wobec rodziców jest przypadek, gdy zobowiązanie do tego świadczenia byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Mowa tutaj m.in. o sytuacjach w których na wcześniejszym etapie rodzic uchylał się uporczywie od łożenia na utrzymanie dziecka, nie utrzymywał kontaktów z dzieckiem, czy w szczególności gdy popełniał czyny zabronione na szkodę dziecka, na przykład w dzieciństwie znęcał się nad nim. W tych przypadkach Sąd może odmówić przyznania alimentów, jeżeli uzna, że byłoby to sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości.

Podsumowując, co do zasady rodzic znajdujący się w niedostatku może otrzymać alimenty od dziecka chyba, że występuje któraś z okoliczności wskazanych powyżej.