Pani Mecenas,

mam 12-letnią córkę z nieformalnego związku. Mój były partner jest uzależniony od narkotyków i alkoholu. Był też karany za znęcanie się nade mną. Sąd pozbawił go władzy rodzicielskiej ale mimo to może się spotykać z dzieckiem. Pomimo leczenia odwykowego nadal regularnie nadużywa alkoholu. Co więcej, kilka razy podczas kontaktów z córką namawiał ją, żeby oddała mu zegarek i telefon albo zastawiła go w lombardzie, gdyż brakuje mu pieniędzy. Często mówi też córce, że chce ze sobą skończyć. Czy są jakieś środki prawne, aby zakazać byłemu partnerowi spotkań z dzieckiem?

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, rodzice i ich dzieci mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów, nawet w przypadku gdy dany rodzic jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Co do zasady, Pani były partner ma prawo do odwiedzin, spotkań, kontaktu telefonicznego czy zabrania córki poza jej miejsce zamieszkania.

Dziecko powinno zawsze przebywać i wychowywać się w warunkach gwarantujących mu właściwy rozwój fizyczny i duchowy. W sytuacji, gdy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża jego dobru lub je narusza, sąd opiekuńczy jest zobligowany do wydania zakazu ich utrzymywania. Artykuł 1133 KRO zawiera najsurowszy środek ingerencji sądu w sferę utrzymywania kontaktów rodziców z dzieckiem. Powyższa regulacja ma na celu zapobieganie naruszeń, a w razie gdy do takiego naruszenia już doszło – uniknięcie dalszych nieprawidłowości. Co istotne, aby sąd wydał takie rozstrzygnięcie, konieczne jest zaistnienie przesłanki zagrożenia lub naruszenia dobra dziecka o poważnym, umyślnym i powtarzającym się charakterze oraz dużym stopniu nasilenia nagannych zachowań wobec dziecka. Oceny, czy w danym przypadku utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża jego dobru, dokonuje sąd opiekuńczy. Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że taki zakaz powinien być orzekany wyjątkowo i jako przesłanki uzasadniające takie rozstrzygnięcie wskazał zagrożenie życia dziecka, jego zdrowia, bezpieczeństwa, a także demoralizujący wpływ rodzica na dziecko.

W opisanym przez Panią stanie faktycznym, może Pani wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o zakazanie utrzymywania kontaktów z córką. Sądem właściwym będzie sąd rejonowy dla miejsca zamieszkania dziecka lub jego pobytu. W trakcie trwania postępowania, sąd może udzielić także zabezpieczenia przykładowo poprzez tymczasowe zakazanie utrzymywania czy nawiązywania kontaktów z córką, nawet przed przeprowadzeniem obligatoryjnej rozprawy, gdy chodzi o wypadek niecierpiący zwłoki. Przy orzekaniu w tego rodzaju sprawach sąd opiekuńczy ma także możliwość zobowiązania rodzica do określonego postępowania, w szczególności skierowania go do placówek zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc, z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń. Warto pamiętać, iż postanowienie o zakazie utrzymywania kontaktów z córką może być wydane tylko po przeprowadzeniu rozprawy i będzie ono skuteczne oraz wykonalne po jego uprawomocnieniu się.